Səfirliklərimizə vandal hücumlar: erməni radikallarının qarşısı necə alınmalıdır? - AKTUAL

Azərbaycanın xarici ölkələrdəki diplomatik korpuslarına qarşı son günlər erməni radikalları tərəfindən hücumlar təşkil edilir. Ermənilər müxtəlif ölkələrdəki səfirliklərimizə yürüşlər təşkil edir, səfirlik binasına zorla soxulmağa cəhd göstərirlər. Məsələn, sentyabrın 18-də Azərbaycanın Fransadakı səfirliyinə ermənilər tərəfindən basqın edilib. Hadisəyə etiraz olaraq Fransanın Azərbaycandakı səfiri Zakari Qross Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb və Fransadakı radikal erməni qruplarının törətdiyi cinayət səbəbilə XİN-in etiraz notası Fransa səfirinə təqdim edilib.

Bundan əvvəl isə Livandakı səfirliyimizin qarşısında iki dəfə ermənilər təxribat törədiblər. Sentyabrın 16-da və 18-də törədilən təxribat cəhdinin qarşısı bu ölkənin hüquq mühafizə orqanları tərəfindən alınıb.

Sentyabrın 18-də Gürcüstandakı diplomatik nümayəndəliyimiz qarşıdında da ermənilərin təxribat cəhdi olub. Bir qrup erməni qadın səfirliyimizə yürüş etmək istəyib, lakin gürcü polisi bunun qarşısını alıb.

hemlemedia.az xəbər verir ki, diplomatik korpuslarımıza erməni radikallarının hücum səbəbləri, bəzən buna polisin etinasız yanaşması (Fransa polisi ermənilərin bu hərəkətinə etinasız yanaşdı - A.B), Azərbaycanın təhlükəsizliyi gücləndirmək üçün hansı addımları atmalı olduğu ilə bağlı AYNA-nın suallarını "Şərq-Qərb" Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Ərəstun Oruclu cavablandırıb. Analitik bildirib ki, erməni diaspor təşkilatlarının belə radikal tədbirlərə əl atmasında məqsədləri Azərbaycanı "təcavüzkar dövlət" kimi təqdim etmək cəhdləri ilə bağlıdır:

- Bu aksiyalar sinxron şəkildə həyata keçirilir və fərqli ölkələrdə buna cəhdlər olur. Azərbaycanın ətrafında müvafiq informasiya mühiti yaratmaq istəyirlər ki, dünyaya neqativ şəkildə təqdim etsinlər. Bu, kompleks tədbirdir və bunun tərkib hissələrindən biri səfirliklər qarşısında aksiyalardır, səfirlik binalarına hücumlardır. Bununla yanaşı, xarici ölkələrin media orqanlarında, sosial şəbəkələrdə də paralel təbliğat həyata keçirilir. Sərhəddəki son toqquşmalardan sonra Azərbaycanı dünyada "təcavüzkar ölkə" kimi tanıtmaq yönündə təbliğatları geniş vüsət alıb. Özlərini isə "əzabkeş xalq", "təcavüzə uğrayan Ermənistan dövləti" kimi təqdim etməyə cəhd göstərirlər. Yəni ki, bu aksiyaların məqsədi budur. Beynəlxalq səviyyədə bunun təbliğatını aparmaqla məşğuldurlar.

- Maraqlıdır ki, ermənilərin bülə radikal tədbirlərinə bəzən göz yumulur. Məsələn, Fransadakı Azərbaycan səfirliyinə erməni hücumu zamanı bu ölkənin hüquq-mühafizə orqanları maneə yaratmadılar. Ümumiyyətlə, diplomatik nümayəndəliklərin təhlükəsizliyi necə qorunmalıdır, buna kim təminat verməlidir?

- Diplomatik missiyaların fəaliyyəti 1961-ci ildə qəbul olunmuş Diplomatik xidmət haqqında Vyana Konvensiyası əsasında tənzimlənir. Təhlükəsizlik və mühafizə məsələlərinə dair əlavə konvensiyalar var ki, onlara uyğun şəkildə səfirliklərin və diplomatik missiyaların mühafizəsi, təhlükəsizliyi bu missiyanı qəbul edən ölkə tərəfindən təmin olunmalıdır. Yəni ki, söhbət burada konkret olaraq, Azərbaycandan getmir. Azərbaycanın səfirliklərinin təhlükəsizliyinə və normal fəaliyyət göstərməsinə diplomatik missiyanın həyata keçirildiyi ölkə cavabdehlik daşıyıq. Səfirliyin yerləşdiyi ölkənin polisi bu işi həyata keçirməlidirlər. Ehtiyac yaranarsa həmin ölkənin xüsusi xidmət orqanları təhlükəsizliyin təmininə qoşulmalıdır. Müstəsna hallarda səfirliklər mühafizə üçün özəl şirkətlərə müraciət edə bilərlər. Amma şirkətlər səfirliklərin mühafizəsinin gücləndirilməsini yerli polis və digər xüsusi xidmət orqanları əməkdaşları ilə birlikdə həyata keçirməlidirlər.

- Azərbaycanın diplomatik nümayəndəliklərinə edilən basqınların qasrşısının alınması üçün bir çox təkliflər səsləndirilir. Bəzi ekspertlər bildirirlər ki, bütün ölkələrdəki səfirliklərimizdə özümüz mühafizəni təşkil etməliyik, hətta silahlı qorumaya almalıyıq. Lazım olduqda silaha davranılmalıdır ki, diplomatlarımızın can güvənliyini təmin edək. Bu nə dərəcədə mümkün variantdır?

- Dövlətin özünün diplomatik korpuslarının təhlükəsizliyini qoruya bilər. Amma diplomatik qayda və normalara görə, bunu yalnız səfirliyin daxilində təhlükəsizliyi təmin edə bilər. Hər bir ölkənin səfirliyinin daxili o dövlətin ərazisi sayılır. Lakin burada da silahdan istifadə və ya silahlı mühafizənin təmin olunması olduqca çətin prosedurdur. Və yalnız müstəsna hallarda mümkündür. Hətta səfirliyin daxilində dövlətin özünə məxsus təhlükəsizlik strukturları olduqları ölkənin polisi və təhlükəsizlik qüvvələri ilə koordinasiyalı işləməlidir. Silahla təminat məsələsi isə yenə deyirəm, çox nadir və müstəsna hallarda mümkündür. Çünki bu barədə hansısa beynəlxalq anlaşma və norma yoxdur.
Düzdür, müəyyən hadisələr olub ki, həmin hadisələr zamanı səfirlikdə silahlı mühafizə təşkil edilib. Məsələn, PKK terror təşkilatının başçısı Abdullah Öcalan Türkiyənin təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən həbs olunanda PKK tərəfdarları Avropada müxtəlif diplomatik nümayəndəliklərə hücumlar edirdilər. Türkiyənin BMT-dəki nümayəndəliyini tutmuşdular, digər ölkələrdəki səfirliklərinə hücumlar edirdilər. Xatırlayıram ki, belə hücumlardan biri də İsrailin Berlindəki səfirliyinə hücum təşkil edilmişdi. Amma İsrail səfirliyinin mühafizəçiləri silaha davranmış, bir neçə şəxsi öldürmüşdü. Xatırlamıram ki, atəşi açanlar kimlər idi. Çox güman ki, İsrailin özünün təhlükəsizlik xidmətinin əməkdaşları olmuşdu. O zaman da, Almaniyada ciddi skandal yaranmışdı. Nə qədər təəccüblü görünsə də, belə vandalizm aktlarına qarşı Konvensiyada adekvat tədbir nəzərdə tutulmayıb. Ona gör də silahdan istifadənin mümkünlüyü ciddi məsələdir, razılıq alınması çətindir.

- Azərbaycan diplomatlarının təhlükəsizliyini necə qoruçalıdır, bu istiqamətdə hansı addımları atmalıdır?

- Əslində səfirlik binasından kənarda diplomatlar son dərəcə müdafiəsizdir. Bu gün baş verənləri nəzərə alsaq, mənə elə gəlir ki, Azərbaycan hökuməti həmin ölkələrin rəsmiləri ilə danışıqlar aparmalıdır, onlardan səfirliyin təhlükəsizliyini tələb etməlidir. Bu, son dərəcə vacibdir. Məsələn, Londonda səfirliyə hücum edilirsə, Britaniya polisi passiv müşahidə edirsə, yaxud Parisdə davamlı şəkildə səfirliyə hücum edilirsə, Paris polisi buna müdaxilə edilmirsə, o dövlətlərdən buna görə hesabat istənilməlidir. Dediyim kimi, dövlətin öz diplomatlarını müdafiə imkanları son dərəcə məhduddur. Diplomatlar yalnız səfirliyin daxilində təhlükəsizliyi mümkündür, amma orada da odlu silahdan istifadə məhdud, hətta qeyri-mümkündür. Hesab edirəm ki, məsuliyyəti diplomatik missiyanı qəbul edən ölkələr daşımalıdır. Həmin ölkələrlə kifayət qədər sərt danışılmalıdır. Əgər danışıqlar effekt vermirsə, səfirlik diaspor təşkilatlarını səfərbər etməli, belə hücumların qarşısını bu yolla almalıdır. Bir diasporun başqa bir dövlətin səfirliyinə hücum etməsinə şərait yaradılırsa, o zaman səfirliyin öz diasporunu səfərbər etməkdən başqa yolu qalmır. Yəni ki, başqa yol yoxdursa, diasporaanın köməyi ilə hücumların qarşısı alınmalıdır.