“Heç vaxt olmayıb ki, tərəvəz ucuzlaşın, amma yumurta bahalaşmasın” - NƏ ETMƏLİ?

Adətən olduğu kimi, yayın sonlarına doğru yerli pərakəndə satış şəbəkəsində yumurtanın qiyməti qalxdı. Alıcılar bahalaşmaya təəccüblənmirlər – “bizdə yumurtanın qiymətlərinin bahalaşması pomidorun ucuzlaşmasına paralel gedir”, - deyə bazarlarda insanlar danışırlar.

Müvafiq qurum isə qeyd edir ki, hazırda bu məhsulun kifayət qədər ehtiyatı var və qiymətlər indiki səviyyədən sonra artmayacaq. Baxmayaraq ki, daha da artım gözləmək qəribə olardı - bazarlarda ağ süfrə yumurtasının qiyməti 17 qəpiyə, mağazalarda isə 18-19 qəpiyə qalxıb. Hələ iyul ayında paytaxt mağazalarında süfrə yumurtasının qiyməti 13-14 qəpiyi ötmürdü.

Məlum olub ki, cəmi bir ay yarım ərzində yumurtalar demək olar ki, 40 faiz bahalaşıb. Quş Əti, Yumurta İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasının rəhbəri Mürvət Həsənli buna səbəb kimi xaricdən gətirilən yem və əlavələrin bahalaşmasını göstərir.

Onun sözlərinə görə, fevral ayından bu yana yumurta dünya bazarlarında 30-40 faiz bahalaşıb və buna görə də bir süfrə yumurtasının istehsalının maya dəyəri 16-17 qəpiyə qalxıb. Bizdə istehsal tələbi üstələyir, qiymətlər bazar tərəfindən tənzimlənir. Yeri gəlmişkən, bir qədər əvvəl - bu ilin may ayında mütəxəssis Azərbaycanda yumurtanın sayının tələbatı 20-30 faiz üstələdiyini, ixrac etməyə çalışdıqları anbarlarda isə tələb olunmamış məhsulların qaldığını da bildirmişdi.

Beləliklə, sual yaranır: Həddindən artıq istehsal şəraitində qiymətlər niyə qalxır? Həqiqətən, nəzəri olaraq, bu vəziyyətdə yumurtalar ucuzlaşmalı idi axı...

Və sonra, yazın sonuna doğru, hökumət idxal olunan yem və yem əlavələrinin qiymətinin artdığını əsas gətirərək, ƏDV üçün vergi tətilləri tətbiq etdi. Vergi moratoriumunun yerli istehsalın maya dəyərini azaltması və bununla da daxili qiymətləri saxlaması nəzərdə tutulurdu. Ümidlər bu qərara bağlanmışdı, lakin M.Həsənlinin bu yaxınlarda verdiyi açıqlamada sensasiyalı təşəbbüsün nəticələri barədə bir kəlmə də yoxdur. Bütün aksent yemin bahalaşmasına edilir.

O deyir ki, yemi qabaqcadan alan iri istehsalçılar itkiləri azaldıb: “Eyni zamanda, bir çox kiçik və orta fermer təsərrüfatları itkiyə yol verməmək üçün öz damazlıq mal-qarasını ixtisar etməli oldular və məhsul istehsalı azaldı. Nəticədə avqustun ortalarından süfrə yumurtasının topdansatış qiyməti 14-15 qəpiyə qalxıb”.

“İndi əksər pərakəndə satış şəbəkələrində yumurtanın pərakəndə satış qiyməti 16 qəpikdir və bu, ötən ilki qiymətlərdən aşağıdır. Ötən il istehsalçılar qarğıdalını 44 qəpiyə, buğdanı 40 qəpiyə alırdı, yumurtanın bir qutusu (360 ədəd) 58 manata satılırdı. İndi qarğıdalı 84-85 qəpiyə, buğda 65 qəpiyə alınır, amma süfrə yumurtasının topdansatış qiyməti (1 qutusu 54 manata) keçən illə müqayisədə aşağıdır. Əgər fiziki şəxslər 14-15 qəpiyə aldığı yumurtanı 20-22 qəpiyə satırlarsa, bu, istehsalçıların günahı deyil”, - deyə Assasiasiya rəhbəri AYNA-ya açıqlamasında bildirib.

Taxıl idxalının qiymətinin artırılması bu gün Azərbaycanda təkcə quş əti məhsullarının deyil, həm də son vaxtlar unun və çörəyin bahalaşmasına haqq qazandırmaq üçün istifadə edilən əsas arqumentdir. Lakin Rusiyanın özündə (Azərbaycana taxıl tədarükü üçün əsas bazar) taxıl və buğdanın ixrac qiymətləri nəinki aşağı düşdü, əksinə, çökdü. Dünyada taxılın qiyməti də son yeddi ayın ən aşağı səviyyəsinə düşüb.

Süfrə yumurtasının qiymətlərinin uzunmüddətli dinamikasına daha yaxından nəzər salsanız, hazırkı qiymət artımı adi qiymət tendensiyalarından kənara çıxmır.

Kənd təsərrüfatı eksperti Vahid Məhərrəmlinin sözlərinə görə, Adətən aprel, may, iyun aylarında süfrə yumurtasının qiyməti aşağı düşür, çünki istehsal artır: “Avqustun sonunda qiymətlər qalxır, təklif azalır. Bütün bunlar mövsümi faktorla bağlıdır. İsti mövsümdə, xüsusən yayda quşlar daha yaxşı yumurta verir. Payız və qışda daha zəif olur. Yayın sonundan mart ayına kimi təklif azalır, qiymətlər isə iki dəfə artır”.

AYNA-ya danışan alıcılar da qiymət artımının əhəmiyyətli dərəcədə hiss edildiyini söyləyiblər.

“Bu il xüsusi heç nə baş verməyib. Yumurtalarımız məhz mövsümi meyvə-tərəvəzin qiymətinin aşağı düşməsi ilə paralel bahalaşır. Heç vaxt olmayıb ki, tərəvəz ucuzlaşın, amma yumurta bahalaşmasın”, - deyə evdar xanım Samirə Vəliyeva bildirib.

Başqa bir həmsöhbətimizin sözlərinə görə, ucuz olan mövsümi tərəvəzlər - pomidor, göyərti, yaşıl lobya ilə yumurtanın qiymətinin artması arasında əlaqəni belə izah edib: “Bu zaman yumurta həmişə bahalaşır. Mən uzun müddətdir ki, bir əlaqəni müşahidə edirəm - pomidorun qiyməti ucuzlaşan kimi yumurta bahalaşmağa başlayır. Ola bilsin ki, daha çox alırlar və biznes qiymətləri pozmağa başlayır. Axı bizim əsas yay yeməklərimiz pomidor, lobya və göyərti ilə bişmiş yumurtadır. Tərəvəz ucuzlaşır, insanlar yumurtaya üstünlük verirlər, buna görə də qiymətlər qalxır”.

Doğrudan da, yayın sonunda Bakıda mövsümi tərəvəzlərin qiymətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı düşüb, pomidorun qiyməti isə 4 dəfə - maydakı iki manatdan iyulun ortalarından avqustda 50 qəpiyə düşüb. Eyni zamanda bizim piştaxtalarda süfrə yumurtasının qiyməti təxminən 40 faiz bahalaşıb.