Ölüm hökmünün bərpası ÇAĞIRIŞLARI – Hansı halda cinayət daha çox azala bilər?

Ölüm hökmü Yaponiya, Tayvan, Sinqapur, Cənubi Koreya, Əfqanıstan, Hindistan, Belarus, İran və ABŞ-nin 14 ştatında hələ də qalmaqdadır. Azərbaycanda isə ölüm hökmü 1998-cı ildə ləğv olunub.

Bizim.Media araşdırmasına görə, edam cəzası cinayət sayını ümumi səpkidə azaltdığını göstərən heç bir araşdırma nəticəsi yoxdur.

Hüquqşünas Əsabəli Mustafayev Azərbaycanın adambaşına düşən cinayət sayına görə Avropada öncül ölkələrdən biri olduğunu qeyd edib.

“Avropa Şurasının Konvensiyasına görə ona üzv olan 46 ölkənin ilkin öhdəliklərindən biri ölüm hökmünün ləğvidir. Bəzi ölkələr var ki, heç bir Konvensiyaya qoşulmasalar belə, ölüm hökmü tətbiq etmirlər. Digər bir kəsim ölkələr isə edam cəzasının geri gətirilməsi tərəfdarıdır. Türkiyədə meşə yanğınlarını terror aktı kimi qiymətləndirənlər oldu və Türkiyə mətbuatında müəyyən siyasi xadimlər ölüm hökmünün geri gəlməsi və yanğından məsul şəxslərin edam olunması barədə fikir söyləmişdilər”.

Ümumi dünya üzrə tendensiya belədir ki, ölüm hökmü ləğv olunmalıdır.

“Dünyanın ən ədalətli məhkəmələrində belə yekun qərar səhv ola bilir, hətta bu vəziyyət inkişaf etməkdə olan və zəif inkişaf etmiş ölkələrdə daha çox yaşanır. Buna baxmayaraq, cəzaların müəyyən bərpası mövcuddur. Əgər uzun müddət məhkəmə səhvinə görə bir şəxs azadlıqdan məhrum olunubsa, o azadlığa buraxıla bilər və həmin şəxsə böyük məbləğdə kompensasiya ödənilə bilər. Yeganə cəza ölüm hökmüdür ki, nəticəsini bərpa etmək olmur”.

Amerikada ölüm hökmünün elan olunması ilə icrası arasında illər, 15-20 il keçir. Keçmiş sovet ölkələrində isə bu müddət 1-2 ay, çox qısadır.

“Ölüm hökmünün əssasız, qanunsuz tətbiqi məlum olandan sonra edam olunan şəxsi geri gətirmək olmur. Edam cəzası yerinə uzunmüddətli həbslər, ömürlük həbs azadlıqdan məhrum etmə kimi cəza tədbirləri görmək olar. Sülh dövründə ölüm hökmünün qalması ölkənin hələ də ibtidai icma quruluşu normaları ilə idarə olunmasına işarədir”

Ekspert qeyd edir ki, edam cəzasının saxlanılması populist yanaşmadır.

“SSRİ-də seksual manyak Andrey Çikatilonun törətdiyi cinayətlərin üstü hələ tam açılmazkən, sırf cəmiyyətin bir hissəsinin təzyiqi ilə həmin cinayətləri 2-3 nəfərin boynuna yıxdılar və günahsız insanlar edam olundu. Əsl cinayətkarın Andrey Çikatilo olduğu məlum olanda isə çox gec idi. Sözügedən cinayətkarın hələ də məchul onlarla cinayətə səbəb olduğu hesab olunur ki, üstü açılmayıb”.

Bizim.Media